Σήμερα, 126 χρόνια μετά την ηρωική Πρωτομαγιά του Σικάγο, 87 χρόνια από την πρώτη Πρωτομαγιά στην Κύπρο, τα οράματα των πρωτοπόρων παραμένουν ζωντανά και διαχρονικά. Ενώνουν τους εργαζόμενους στον αγώνα για εργασία με δικαιώματα, για ειρήνη, δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο.
Το 1889, η Β΄Διεθνής καθιέρωσε την πρωτομαγιά ως ημέρα Εργατικής Αλληλεγγύης, τιμώντας τους αναρχικούς αγωνιστές που εκτελέστηκαν ή φυλακίστηκαν από το αμερικανικό κράτος, διότι διεκδίκησαν το οκτάωρο και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας.
Οι αιματοβαμμένες εξεγέρσεις των εργατών του Σικάγο στις αρχές Μάη του 1886, έγιναν ύστερα από επιτυχημένες διεκδικήσεις των εργατών στον Καναδά το 1872.
Η μεγάλη απεργία των εργατών του Σικάγου την Πρωτομαγιά του 1886 είχε τραγική κατάληξη με θύματα και τιμωρία των υποκινητών της εξέγερσης.
Σε ανάμνηση αυτής της εξέγερσης, καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά σαν παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης, ύστερα από απόφαση που πήρε η ιδρυτική συνέλευση της Δεύτερης Διεθνούς στο Παρίσι (που πραγματοποιήθηκε στις 14/7/1889 και στην οποία μετείχαν 391 αντιπρόσωποι συνδικάτων από 20 χώρες).
Από τη στιγμή που η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε σα μέρα διεθνούς διαμαρτυρίας της εργατικής τάξης, συνδέθηκε με τους εργατικούς αγώνες και επιβλήθηκε – μέσα από νίκες και ήττες – σαν εκδήλωση της αλληλεγγύης και της ενότητας του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.
Παρότι από το 1889, έτος κατά το οποίο η Β΄Διεθνής καθιέρωσε την πρωτομαγιά ως ημέρα Εργατικής Αλληλεγγύης, η παράδοση της Εργατικής Πρωτομαγιάς κερδίζει διαρκώς έδαφος, οι γενικευμένοι εορτασμοί κι οι πορείες που την μετέτρεψαν σε κεντρικό γεγονός των εργατικών κινημάτων εμφανίζονται την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, λόγω της σημασίας που έδωσε σε αυτούς η ΕΣΣΔ. Η σοβιετική Πρωτομαγιά σημαδεύονταν από τη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στο κέντρο της Μόσχας, η οποία διέσχιζε και την Κόκκινη Πλατεία, όπου βρίσκονταν ο εκάστοτε γενικός γραμματέας, η κυβέρνηση και όλο το Ανώτατο Σοβιέτ και παρακολουθούσαν μια αληθινή επίδειξη δύναμης.
Στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ως Ημέρα της Εργασίας (Labour Day) δεν εορτάζεται η Πρωτομαγιά, αλλά η πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου. Η παράδοση θέλει εμπνευστή της καθιέρωσης της ημέρας, τον ηγέτη του συνδικάτου των ξυλουργών το 1881, Πήτερ ΜακΓκουάιρ, ο οποίος κατέθεσε τη σχετική πρόταση στην Κεντρική Ένωση Εργατών των ΗΠΑ. Στόχος του ήταν να κερδηθεί μία ακόμη αργία, μεταξύ της 4ης Ιουλίου και της ημέρας των Ευχαριστιών, διότι θεωρούσε πολύ μεγάλο το διάστημα Ιουλίου-Νοεμβρίου, για να μην έχει κάποιαν ακόμη ημέρα αργίας.
Ο πρώτος εορτασμός έβγαλε 10.000 εργάτες στους δρόμους της Νέας Υόρκης, να προπαγανδίζουν υπέρ της ιδέας. Το 1894 ο εορτασμός της Ημέρας της Εργασίας έγινε νόμος του κράτους των ΗΠΑ, με απόφαση του Κογκρέσου και νόμος του Καναδά με απόφαση του κοινοβουλίου της χώρας. Στόχος ήταν η αποφυγή της ταύτισης των εργατικών κινημάτων με την αριστερά της χώρας στην οποία είχαν συμβεί τα γεγονότα του Σικάγου.
Η επιλογή της ημέρας έφερε κοντά την πανάρχαια παγανιστική γιορτή της άνοιξης και της έλευσης του θέρους με την αγωνιστική παράδοση του εργατικού κινήματος. Σε δεκάδες χώρες, η Εργατική Πρωτομαγιά έχει και το χαρακτήρα της εξόδου στη φύση και εορτής, με την συλλογή ανθέων, το πλέξιμο στεφανιών κι άλλα τοπικά έθιμα.
Η Εργατική Πρωτομαγιά στη Κύπρο
Το 1931 στην Εργατική Λέσχη Λευκωσίας έγινε η μεγαλύτερη μέχρι τότε συγκέντρωση με ομιλητές τον Τεύκρο Ανθία, τον Μικρασιάτη και το Γιάννη Ευσταθίου ο οποίος μίλησε στα Τουρκικά για να καταλαβαίνουν και οι Τουρκοκύπριοι εργάτες.
Το 1940 έγιναν εκδηλώσεις σε όλη τη Κύπρο με πρωτοφανή συμμετοχή και με αιτήματα την άρση των εκτοπιστικών διαταγμάτων στελεχών του Εργατικού Κινήματος, την θέσπιση Εργατικής Νομοθεσίας και την εισαγωγή Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Από το 1943 οι συγκεντρώσεις μεταφέρονται σε ανοικτούς χώρους. Παρά τα τεράστια εμπόδια που παρέμβαλλαν οι αποικιοκράτες, την λογοκρισία, την παρουσία χαφιέδων και αστυνομικών, την απαγόρευση της χρήσης μεγάφωνων, την κατάσχεση των εράνων που διεξάγονταν στις συγκεντρώσεις, οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις σηματοδοτούν την ύπαρξη ενός μαζικού και μαχητικού κινήματος.
Το 1947 λόγω της σκληρής μάχης που έδιναν τότε οι πρωτοπόροι Μεταλλωρύχοι γιορτάζεται η Πρωτομαγιά στη Λεύκα και στο Μαυροβούνι. Η αμερικάνικη διοίκηση της εταιρείας απαγόρευσε την εκδήλωση και εκβιαστικά έκλεισε για τρεις ημέρες τις εγκαταστάσεις. Οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργαζόμενοι θυσίασαν τα τρία μεροκάματα, που για τα δεδομένα της τότε εποχής ήταν δυσβάσταχτο κόστος, δεν πτοήθηκαν και εκατοντάδες ήταν αυτοί που πήραν μέρος στη μεγαλειώδη παρέλαση αψηφώντας τα μέτρα της Διεύθυνσης της εταιρείας και της αστυνομίας.
Η πιο συγκλονιστική ίσως Πρωτομαγιά πραγματοποιήθηκε το 1958. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους ανεμίζοντας τα κόκκινα λάβαρα. Αυτό το συγκλονιστικό συναπάντημα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ενωμένων κάτω από τα ίδια λάβαρα, αποτέλεσε το πρόσχημα για να αρχίσουν οι δολοφονίες Τουρκοκυπρίων πρωτοπόρων αγωνιστών από τα όργανα του σωβινισμού και την ΤΜΤ τα οποία και επέβαλαν με την βία το διαχωρισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος.
Η Κύπρος γιορτάζει και φέτος με εκδηλώσεις την Εργατική Πρωτομαγιά
Η ΠΕΟ διοργανώνει σήμερα εκδηλώσεις σε όλες τις ελεύθερες επαρχίες της Κύπρου.
Η κεντρική εκδήλωση θα γίνει το απόγευμα στη Λευκωσία μαζί με τα τουρκοκυπριακά συνδικάτα DEV-IS, KTOS, KTOEOS, KTAMS και BES.
Συγκεκριμένα στις 17.30 θα υπάρξει συγκέντρωση έξω από το Υπουργείο Οικονομικών. Σε αυτήν θα απευθύνουν χαιρετισμούς ο ΓΓ της ΠΕΟ Πάμπης Κυρίτσης και ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού.
Θα ακολουθήσει πορεία προς το Λήδρα Πάλας και συνάντηση με πορεία τουρκοκυπριακών οργανώσεων στο γήπεδο της νεκρής ζώνης, Τσεττίν Καγιά. Θα ακολουθήσει συναυλία με τη δικοινοτική χορωδία.